Τα στάδια ανάπτυξης του λόγου και της ομιλίας.
Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε;
Πως εξελίσσεται ο λόγος και η ομιλία σε ένα παιδί έως τα πέντε του πρώτα χρόνια; Ποιά είναι τα στάδια ανάπτυξης που πρέπει να κατακτά το παιδί από την ηλικία των 6 μηνών και μετά; Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς;
Έως 6 μηνών: Τα μωράκια επικοινωνούν με το κλάμα και το ψελλισμό, δηλαδή εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους μέσω διαφόρων φθόγγων. Από τους πρώτους φθόγγους που προφέρονται είναι οι: α , μ , π , τ και αργότερα εμφανίζονται οι : κ ,γκ , φ , β, κ.ά. Συνήθως, τον πέμπτο και έκτο μήνα της ηλικίας του, το μωρό αρχίζει να επαναλαμβάνει ρυθμικά απλές συλλαβές, όπως " μα", " γκα", " τα" .
8ος – 10ος μήνας : Το μωρό αρχίζει να προφέρει τις λέξεις " μα – μα ", " μπα – μπα ", αλλά και να δίνει προσοχή στους φθόγγους/συλλαβές που προφέρει το ίδιο.
Όταν, σε αυτή την ηλικία , το παιδί αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα στα όργανα ομιλίας του (όπως στον ουρανίσκο, στα χείλη, κτλ), μπορεί με δυσκολία να παράγει ακόμα και ήχους.
12ος – 18ος μήνας: Έως το τέλος του πρώτου χρόνου, το παιδί προφέρει 5-10 λεξούλες. Καταλαβαίνει όμως πολύ περισσότερο από όσο μπορεί να μιλήσει και χρησιμοποιεί τα χεράκια του για να συνοδέψει κάποιες λέξεις( "γειά ", "έλα" ), ή για να δείξει.
Ενθαρρύνετε κάθε είδος αμοιβαίας αλληλεπίδρασης , όπως το γέλιο, το χαμόγελο, το κοίταγμα, τις εκφράσεις του προσώπου του. Προσοχή πρέπει να δοθεί, όταν το παιδάκι συνεχίζει να προφέρει μόνο τις ίδιες συλλαβές ή ήχους, ή όταν φαίνεται να μην κατανοεί απλές εντολές. Επίσης, όταν δεν μπορεί να μάθει λεξούλες και να τις χρησιμοποιεί ή όταν βέβαια σταματήσει τελείως να παράγει φθόγγους.
1 ½ - 2 ετών : Το παιδί προφέρει και κατανοεί έως 50 λέξεις, ενώ γνωρίζει πολύ περισσότερες. Ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου του, γίνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Ονομάζει οικεία αντικείμενα, κατανοεί πιο σύνθετες εντολές, Σχηματίζει προτάσεις με μία ή δύο λέξεις. Ονομάζει μία εικόνα. Χρησιμοποιεί αρκετές χειρονομίες για να εκφραστεί.
Σ’ αυτό το αναπτυξιακό στάδιο, πιθανές διαταραχές λόγου μπορεί να εμφανιστούν με περιορισμένο λεξιλόγιο ( λιγότερο από δέκα λέξεις με νόημα) , ή με δυσνόητη εκφορά φθόγγων ή συνδυασμών τους.
2 - 3 ετών: Κλείνοντας τα δύο χρόνια της ζωής του, το παιδί γνωρίζει ήδη 200-300 λέξεις και προφέρει τουλάχιστον 50. Μετά το δεύτερο χρόνο, αναπτύσσονται ταχύτατα το λεξιλόγιό του, η γραμματική πλοκή ( ουσιαστικά , ρήματα, προσδιορισμούς) και η καθαρότητα της προφοράς του παιδιού. Χρησιμοποιεί συχνά την λέξη «εγώ» όταν μιλά για τον εαυτό του, ενώ μπορεί να μη χρησιμοποιεί ακόμα άρθρα ή προθέσεις. Συντάσσει προτάσεις με 2-3 λέξεις, κάνει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας το «γιατί» και το «που», κατανοεί απλές ιστορίες.
Μπορεί να εμφανίζονται ακόμα συγχύσεις στην προφορά και στο διαχωρισμό ορισμένων φθόγγων ή συμφωνικών συμπλεγμάτων (όπως για παράδειγμα στα : σ , κ-τ, γκ-μπ-ντ). Σε αυτή την ηλικία πρέπει να προσέξουμε όταν το παιδί δεν μπορεί ακόμα να σχηματίσει λέξεις, να συντάξει πρόταση με ικανοποιητική δομή, να συνεχίζει να επαναλαμβάνει τους ίδιους φθόγγους ή συλλαβές ή να έχει έντονα δυσνόητο λόγο.
3 – 4 ετών: Το λεξιλόγιο του είναι πολύ εμπλουτισμένο και μπορεί να περιγράφει διάφορες καταστάσεις που βλέπει , άκουσε ή βίωσε. Κατανοεί πλήρως χρονικές έννοιες (όπως χθες, σήμερα, αύριο) καθώς και χωρικές έννοιες (πχ: πάνω- κάτω). Στην ηλικία αυτή , φυσιολογικά μπορούν να εμφανιστούν επαναλήψεις λέξεων ή κομματιών της πρότασης, καθώς και να συνεχίζονται κάποια γραμματικά ή συντακτικά λάθη. Στο τέλος του τέταρτου χρόνου , γενικά η ομιλία είναι καθαρή φωνητικά και αρθρωτικά και ικανοποιητική συντακτικά. Το λεξιλόγιο προσεγγίζει τις 2.000 περίπου λέξεις.
Σε αυτό το χρονικό στάδιο, πρέπει να παρατηρούνται προσεκτικά τυχόν διαταραχές στην άρθρωση ( πχ: ψεύδισμα), στην ανάπτυξη του λεξιλογίου, στη σύνταξη των προτάσεων, στην κατανόηση του προφορικού λόγου και των εντολών. Επιπρόσθετα , θα πρέπει να δοθεί ιδιάιτερη προσοχή σε περιπτώσεις που ο λόγος είναι δυσνόητος, εμφανίζονται διαταραχές στη ροή του ή άν φυσικά το παιδί αρνείται να μιλήσει.
5 ετών: Σε αυτή την ηλικία το παιδί μιλά με ευχέρεια, χρησιμοποιώντας απλές προτάσεις, σωστά δομημένες, εκφράζοντας έτσι τις απαιτήσεις του, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Αρθρώνει όλα τα φωνήματα και τα συμφωνικά συμπλέγματα. Στο τέλος του πέμπτου χρόνου , το λεξιλόγιο του αγγίζει τις 2.500-3.000 λέξεις , ανάμεσά τους λέξεις δύσκολες και πολυσύλλαβες.
Η ανάπτυξη της φθογγικής διάκρισης πρέπει να ολοκληρώνεται στην ηλικία των έξι ετών , πρωτού το παιδί ξεκινήσει το σχολείο , για την αποφυγή τυχόν μαθησιακών δυσκολιών που μπορεί να συναντήσει.
_________________________________
Τμήμα Λογοθεραπείας - ΕΔΘΚ Ορίζοντας
